BAWI JESUH LE VAILAMTAH

Bible cherhchanh, 1Cor. 1:18 "Vailam tahnak i Khrih  a thihnak kong hi a tlau lio lengmangmi hna caah cun Pakpalawng bia a si ko. Sihmanhsehlaw khamh lio lengmangmi hna kan nih caah cun Pathian hmual a si".

Thawngtha pakhat lawng a um.

Mithiang pawl nih, cun Rom khua mi pawl ca a kuatnak hna ah, hi tin a chim; “thawngtha hi ka zahpi lo, zeicah tiah a zummi vialte hna caah Pathian khamhnak hmual a si, Judah mi hna caah a si hmasa i cun Jentail mi hna ca zongah a hung si” a ti (Rom 1:16).

 Thawngtha timi biafang hi Greek holh “euangelion” in a rami a si i Bawi Jesuh chan hlan Greeco Roman vawlei ah an rak hman cang. Siangpahrang  nih ral teinak in a tlun tikah ral teinak thawng a thannak biafang a si. A hnu deuh Greeco Romam vawlei ah ralteinak lawng si ti loin, Siangpahrang nih a chuah ni ah bawi thuatdan cungin, ram mi caah thiltha asiloah hmuh tawn awk thawng a thanhmi  zong ah mah biafang hi an rak hman. Ahnu ah Khrihfa zong nih, Bawi Jesuh nih vailam cungin  kan ca ah nunnak pek in a kan tlanhnak kong chimnak ah, mah biafang hi hman a rak si ve.

Asinain ralrin ding a ummi cu, Greeco Roman vawlei ah “euangelion” biafang an rak hmanning le Khrihfa pawl nih “euangelion” biafang an hmanning hi aa khat lo. An i dannak cu, Greeco Roman vawlei ah thawngtha tampi “euaggelia” a um kho. Zeicahtiah ralteinak phun tampi le chuah ni lawmhnak thawngthanhmi tbk thawngtha tampi a rak um. Sihmanhsehlaw, Khrihfa mi ca ahcun, thawngtha pakhat lawng a um i, cucu Jesuh nih vailam cungin a kan tlanhnak thawngtha kha a si. Cucaah hlaphuahtu nih, “thawngtha dang kha um hmanhsehlaw keimah ka duh ti lo” a rak ti. Cucaah thawngtha cu pakhat lawng a um caah, mi thiang paul nih, cu bantuk thawngtha dang a phuangmi hna cu, chiatserh awktlak an sinak a rak chim. Cu thawngtha cu, Bawi Jesuh Khrih nih kan ca ah  vailam cung i thihnak kong kha a si.

Zumhnak in phuanmi Khrih.

Bawi Jesuh kong hi Mathai, Make, Luke le John hna nih an tialnak ah a bik in hmuhkhawh a si. Cu hna cu, Mathai thawngtha, Luke thawngtha, Make thawngtha tiah kan ti tawn hna i, Bible ca chungah thawngtha phun tampi um bantuk in, ruah sual a fawi. Asinain, a ngaingai ti ah cun, Bawi Jesuh kong kha anmah le hmuhning cio in, an rak tialmi tu an si. Tuandeuh khrihfa hna cu Bawi Jesuh vailam a tahnak kong kha kaa in an rak chimchin (Oral-tradition). Cucaah culio chan ah cheukhat hna caah cun Bawi Jesuh Khrih vailamtahnak kong hi, tuanbia (History) bantuk deuh ah ruatmi zong an rak um. Thawngtha cauk chungah kan hmuh bantukin, a hmasa ahcun, Bawi Jesuh zultu pawl kha Apostle le Judah minung tlawmte lawng an rak si. Cu hna cu Judah phung tengnge (Jewish sect) bantukin, an rak kal i Biaknak dang ser duhnak thinlung an rak ngei lo. Judah Biaknak chung i an tuahtawnmi (Jewish tradition) khan an rak kal i, cu an Biaknak cu a hman maw hman lo ti zohthan duhnak thinlung hrim an rak ngei lo. Synagogue ah nifatin an rak kal ko nain, an rak i tinh bikmi cu, Judah pawl kha Jesuh cu Messiah a si ko, Pathian bia tlinnak a si ti an zumhkhawhnak kha an rak i cawnpiakmi cu a si.

Sihmanhsehlaw, a hnu ah an rak fianmi cu Pathian bia hi tuahtawnmi (tradion) men in kan ruah ding a si lo, a bia hi kan zumh i cu zumhnak cun a bia hi kan phuan ding a si, ti an rak fiang. Cuticun Peter nih a hmasabik phungchimnak ah a rak phuan tikah “Israel mi vialte hna, nan nihnih vailam tahnak thing cungah nan khenhchihmi Jesuh hrimhrim hi Pathian nih Bawipa ah le messiah ah a ser cang ti kha fiang tein hngal u” tiah a ti. Cu tikah minung tampi nih an sualnak an rak i ngaichih (Lam 2:4-47). Cucaah Bawi Jesuh vailam tahnak kong hi tialnak le chimchinnak men, phung bantukin tuan men in phuanmi siloin zumhnak in phuanmi tu a si. Aruang cu zumhnak in phuanmi Khrih,

Khrih a thawnnak cu a derthawmnak ah a lang.

Bawi Jesuh kong ah cheukhat nih kan uar bikmi le chim kan duh bikmi cu, khuaruahhar thil a tuahnak hi a si. Cucu Pathian fa a sinak a langhtertu bik ah kan ruah tawn. Sihmanhsehlaw Khrihfa nih Bawi Jesuh kan zumhnak hi hram kan bunhnak cu khuaruahhar a tuahkhawhnak ah hin a si bal lo. Khuaruahhar a tuahkhawhnak in Pathian kan zumhnak cu kan khuaruah a har lo caan a phanh tikah kan zumhnak zong kha a tlau ve ko lai. Nihin vawlei ah minung nih khuaruahhar thil tuahkhawhmi aa tamtuk cang. Cucaah cu bantuk a zummi hna cu an zumhnak zong vaivuan a fawingaimi a si. Kan nih zumtu  mi kan caah cun Pathian i a thil tikhawh thawnnak cu kan ca i nunnak a pek in calvary tlang ah vailam tahnak a innak hi a si.

Zeicahtiah Bawi Jesuh nih Pathian fa sinak in thil khuaruahhar tuah cu a fawite ko lai. Asinain minung sinak in kan caah thihnak tuar cu a harhtuk ve caah “kapa nangmah nih cun zeizong vialte na tuahkhawh dih ko. Hi hrai hi ka lakpiak ko, sihmanhsehlaw keimah duhnak bantuk cun si hlah seh, nangmah duhnak bantukin si ko seh” tiah a ti. Bawi Jesuh nih kan caah tih bu tein a ton ngammi thil hi kan caah thawngtha cu a si. Bible ca nih Pathian cu Zion tlang hninhkhawh lo le thialkhawh lo bantukin a chim. Sihmanhsehlaw cu hninhkhawh lo le thial khawh lomi sinak a ngeimi Pathian cu thialkhawhmi le hninhkhawhmi sinak a rak i lak i vailam cung ah hninhkhawh ding in a rak um. Cucaah Paul nih “Pathian sinak kha a ngei zungzalmi a si ko nain hramhram in Pathian tluk si awk kha cuh awkah a rel lo. Amah lungtho tein cu vial cu a hlawt dih i sal sinak tu kha a lak; Minung bantuk ah a cang i minung mui in a lang; Mi toi ah a dor i nawlngaihnak lam kha thih tiang in a zul vailam cung thihnak kha” (Filipi 2:6-8). Vailamtahnak hmai i a dirmi ralbawipa nih khan, Jesuh a au le a cah kha a hmuh tikah, “Hi pa cu Pathian Fapa a si hrimhrim ko” tiah a ti (Make, 15:39).

Biadonghnak.
Vailam tahnak hi ruahlopi in a cangmi thil a rak si lo. Pathian thinlung chungah caansaupi a rak um cangmi minung sualnak ruangah Pathian thinlung kan fahter i cu chungin ngaihthiamnak kan hmuhkhawhnak hnga riantuannak a si. Zumtu hna kan chuahkeuhnak cu vailamcung i Bawi Jesuh nih kan caah a nunnak a peknak hi a si. Cucaah holh dang in cun vailam tahnak cu Pathian fa le a kan hringtu kan nu le nauin bantuk a si. Cucaah Pathian fa le caah cun Khrih le vailamtah lo cu thawngtha dang a um lo. Bible thiamsang cheukhat hna nih cun “vailam tahnak kong a phung lomi Khrihfabu cu zatlang nun tinak le zohkhenhnak bu men a si” an rak ti. Zeicahtiah Pathian khamhnak a zik a langhnak cu Cross ah khan a si, cu kan aupinak cu kan nih kan damnak le nunnak a si.