ZUMTU HNA SININ THAWNGTHA

                                                                  

Bible cherhchanh: Galati 2:20-21, Phi. 1:21

Sam 53:2 ahcun “Vawilei car i a keuhmi thingkung bantukin a sal cu a rak thang, cucu Bawipa duhning a rak si. Zoh kan duhnak hnga dingah i dawhnak le rumra zeihmanh a ngei lo, iang zeihmanh a ngei lo i a pumrua zong a chuahthiammi a si lo” a ti. 

Isaiah nih hi kong a rak chimchung nak cu Bawi Jesuh kong kha a si. Cucaah Pathian nih hin minung nih kan ni ruahchan ningin thil hi a kan pe bal lo. Cun thil dang zong a kan pe bal fawn ti lai lo. Nihin ah menber khat a simi hi pumkhat si ding in le amah thnangthat le a rian tuanti ding in a kan pekmi cu a si ko. Cu bantukin nihin nan chungkhar, na nupi asiloah na va /na fa le kha an pekmi a si ko cang. Cun nihin na sining le na muisam, na dirhmun zong kha a chia tuk ti hlah, a dang an pek ti lai lo. Cu bantuk thil cu Bawipa nih a ka pekmi a si tiah cohlan thiam hi kan Khrihfa sinak nih a hrehmi a si.

Israel miphun cu Ezip ram in an chuah lioah khan rilisen an tan kho lo. An hnu in Faro a ralkap nih thah ding ah an rak dawi hna. Cu tikah cheukhat hna cu rilisen tan loin Ezip ram lei ah kir an duh deuh. Asinain Pathian nih lam dang a pe fawn hna lo. An duh zong duh lo zongah tan a hrehmi kha a si cang. Cu bantuk can cu zumtu nih kan tawn can a um tawn. Asinain cu lioah Moses nih lam pakhat a hmuh. Cu lam cu pathian sin thlacamnak kha a si. Israel miphun pawl hi Pathian nih a hruai lio hna ah ramcar lakah lotlau/ vakvai ding in a hruai hna lo. A hruainak hna cu khuahliti le cawhnuk a luannak ram ah khan a si. Asinain Khuaihliti zong an ding lo, cawhnuk zong an ding lo. Ezip ram in a chuahmi kum 18 cung minung vialte an thi dih. Heb. 3:8-15 ahcun Canaan ram an phan lo i dinhnak hmuh phanh loin lamlak ah an thi” ati. Cu bantukin kanmah zong hi kan si kho. Cu bantuk cu thawngtha a si lem lo. 

Cucaah nihin thawngtha cu Pathian sin in khamhnak thawngtha nakin zumtu pawl sin in thawngtha hi mi nih theih an duh deuhmi a si cang. Vawlei ah Sehtan cu a thawn tuk caah kan duh lomi thil hlen in a kan tuahter tawn. Cucaah minung hi kan saltannak phun hnih a um. Cucu sualnak kan tuahmi kha a hram a si. Sual hi a langmi le a lang lomi tiah phunhnih in a um. Cu hmuh khawhmi sualnak cu, Zudinnak, mi nupi sualpinak, mi he ral sinak tbk a si. Hmuhkhawh lomi sualnak hna cu zirngeihna, nahchuahnak le hahkaunak tbk thinlung chungah a uammi hna kha a si. Mah pawl kha kan thinlung chungah a um ahcun kan chungah Pathian thlarau a um lo tinak a si. Cu tikah kan nunnak kha ro a carmi nunnak ah a cang. Paul zong kha cu bantuk cu a rak si bal ve. Cu caah Paul nih “mi lungrethei ka va si dah” a ti (Rom 7:7). Sualnak nih hin minung hi nuam tein le duhdim tein a kan umter kho lo. Cucu Evi le Adam Edendum in a chuah hna ah khan kan hmuhmi a si.

Vawleicung kan nunnak ah hin Pathian nih kan duh lomi le tuah ding ah a harmi hi a kan pek lengmang ti bantukin a um. Asinain cu thil a tlintertu cu amah Jesuh thiamthiam kha a si. Paul nihcun Galati 2:20-21 chungah “kei cu Khrih he vailam ah khenh chih ka si. Cucaah a nungmi cu keimah hi ka si ti lo, ka chung i a nungmi Khrih tu kha a si deuh. Atu i ka nunmi nunning hi a ka daw i ka ca i nunnak a pekmi Pathian fapa zumhnak thawngin ka nung” a ti. Cuti vailam ah khenh chihnak nih aa tinhmi cu (Rom 6:6) ah Paul nih fiang tein a chim. “Kan minung hlun cu Khrih he vailam chungah thah a si cang ti kha kan hngalh. A sualmi kan minung hlun cu zeicahdah thah a si ti ahcun, sualnak sal kan si tinak hnga lo caah a si” a ti. Cucaah vailam ah khenh chih kho dingin nun kan herh. Cu lawngah kan Khrihfa nun cu kan nunnak ah aa thawk lai.

Khrih cu teinak nun innka a kan hunpiaktu a si. Sual thawnnak in a kan luatter. Sual thil ti khawhnak a chitter. Cucaah (Rom 6:6" ah “sual ruangah sual rian kan tuannak khan Khrih thawngin vailam ah ka sualnak cu  khenh chih ka si cang” a ti. (Phi. 1:2) ahcun “Nunnak hi ka caah zeidah a si? Kei ka caah cun nunnak cu Khrih a si ko” a ti. Mah bia hi a sullam kan leh sual tawn. A chim duhmi cu “kei ka caah sual ka tuah kho ti loin, sual teinak nun kha ka chungah a nung/ a um” a tinak a si. “Cun thihnak nih hin a tha deuh chinchinmi thil hmanh a chuahpi lai” a timi hi, Vawilamtah chung i kan sualnak thah a sinak kha a chim duhmi a si. A sullam cu sualnak tu kha vailam ah khenh chih a si i cu ruangah Khrih tu kha a chungah a nung tinak a si. Cucaah kan chungah zeidah a um ti hi Khrihfa nunnak ah a biapi. Cucaah 1 Cor 3:16 ahcun “Pathian Biakinn nan si kha nan hngalh i Pathian thlarau nan chung i a um zong nan hngalh” a ti. Cucaah kan nunnak a tak in a cantertu cu Pathian thlarau kan chung i a um kha a si.

Nihin kan chan hi vawlei chawva nih nawl a ngei tuk cang (material power). India ram ah Hindu thlangval tampi nih nungak kha an duhmi tuahpiak in an lem hna ti an ti. An duhmi thil an cawkpiak hna, an duhmi handphone an cawkpiak hna i a hnu ah an thit hna. Fa pakhat an hrin cun Hindu ka si an ti hna i biaknak dang ah an umpi hna ti a si. Hi bantuk hlennak hi Khrihfa lei in cazin an tuah ningah kum khat ah minung 2000 tam an si zungzal ti a si. Cucu zumtu hna sin in a rami thawngtha a si lo. Minung nih kan ngeihmi zia, (Habit) hi thil ti kho ngaimi a si caah tihnung ngaimi a si. Vui hmanh a lamter khoh ti a si. Cucaah minung nih kan ngeihmi zia (Habik) cu a luan (over come) tik ah sal bantukin a kan tleih cang. Cucu ralrin a herh. 

Nihin ah mi tampi nih Chin miphun cu Pathian nih a thawngtha a kan kilventermi miphun kan si kan ti. Asinain kan miphun sin in thawngtha nakin thawngchia a tam deuh. Phun thleidannak a um. Zumhnak ruangah kan i theihthiam lo. Kakip ah hlennak le lihchimnak a tam. Kan zeidang sifah, muichiat, fimcawnnak ngeih lo pawl hi cu miphun dang sinah a um vemi a si ko. Asinain kan zuu din te hna le zuu kan din hnu kan umtuning te hna hi cu miphun dang kan tluk lonak hna a lang ko. A can ahcun hi bantuk nunphung hi Pathian nih zeiruang ah a kan pek ti phun khin a um. Khrihfa nihcun zeibantuk thil hmanh hi Bawipa min in kan hlawt ngam ding a si. Cu hnu lawngah midang caah thawngtha kan si kho lai. Nihin ah Khrih he vailam ah khenhchih nun a ngeimi hna sin in a rami thawngtha hi mi kip nih theih an duh ngaimi a si. Mithiang Paul nih a chim bantukin “Khrih he vailam chungah thah kan si cangnak cu sualnak sal kan si tinak hnga lo caah a si” a ti. Cu bantukin Khrih thawngin teinak nun kan ngeih ding a si. Cuticun midang caah thawngtha kan si kho lai.

Rom 8:2 “Zeicahtiah khrih Jesuh he aa pehtlaimi nunnak a kan petu thlarau phung nihcun sualnak le thihnak phung chung khan a kan luatter cang” a ti. Asiah hika zawn ah phung timi (law) cu zeidah a si. Vawlei ah Law hi a phunphun a um. Isaac Newton nih, “The law of cravity” a hmuh. Cu hnu ah “The law of Eco-dynamic” an rak hmuh. Vawilei nih hin hnuk khawhnak thazaang a ngei. Tahchunnak ah lung pakhat kha van ah chep law a tla than ko lai. A ruang cu vawlei nih hnuk khawhnak thazang a ngei. Cucu a min ah "Cravity" an ti. Cu bantukin vawlei nih a ngeihmi hnuk khawnnak thazaang nihcun vawlei he a kan thenter kho lo. Cu bantukin sehtan riantuannak nih phung (law) a ngei ve.  Cu nih cun minung hi luatnak a kan pe lo. Sualnak phunphun a kan tuahter. Nihin ah minung fimthiamnak in vawlei nih hnuk khawhnak thazang a ngeihmi nakin a thawng deuhmi "Eco-dynamic" an hmuh cang. Vawlei nih a ngeihmi hnuk khawhnka (Cravity) nakin let tampi in thawnnak a ngei. Cu thazaang cu vanlawng ah an bunh i van ah a zuan khawhnak hi a si.

Cu bantukin Pathian nih sualnak kha zuan tak khawh dingah thlarau kha a kan pek ve. Cu thalrau phung in cun sualnak le vawlei harnak kha zuan tak khawh le kaltak khawhnak thazaang kan ngei. Cucaah Thiangtharau chungah kan um ahcun vawlei phung nih a kan uk ti lo. Cucaah Paul nih "teinak nun cu keimah ka si lo thlarau a si" a tinak kha a si. Cu thil a can khawhnak caah lamkaltu cu thlarau kha a si. "Rom 8:13" ahcun “nan mi hring sining in nan um ahcun nan thi ko lai. Sihmanhsehlaw thlarau in nan thah ahcun nan nung lai” a ti. Cu bantukin kan nun lawngah zumtu hna caah thawngtha kan si lai.