HARNAK PHEN AH SUNPARNAK
Bible cherhchanh: John 11:4 “Hi zawtnak hi a donghnak cu thihnak a si lai lo, sihmanhsehlaw Pathian sunparnak langhternak caah a si lai i hi thawng hin Pathian Fapa zong nih sunparnak a hmuh lai”
Vawlei ahhin minung nih aa khat cio lomi dirhmun kan ngei. Cu hna cu, Ei le din a ngei lomi um a si bantuk in Ei cawk lo le din cawk loin a ngeimi an um. Cun, nuam ngaiin a ummi an um lio ah ngaichia ngaiin a ummi hna zong um a si.
Cu bantukin zawtnak phunkip tuar in a ummi an um lio ah dam tein a ummi hna zong um a si. Cu hna cu Bawi Jesuh vawlei a tlawnlen lio ah nifatin a hmuh hna. Voikhat cu a nu nih “David fapa ka zaangfah tuah, ka fanu khuachia nih a tleih” tiah a ke hram ah bawk in bomhnak a halmi a rak um. Sihmanhsehlaw Mtt 15:22 chung ahcun “Bawi Jesuh nih let lo tein a um” a ti. Hi bantukin Jeremaiah zong nih Pathian sinah bomhnak ka hal i leh lo tein a ka um a ti. Martin luther zong voikhat cu Bawipa sin bomh a hal i a hmuh lo tikah “Pathian a thi” a rak ti bal an ti. Cu bantukin nihin ah minung tampi nih kan duhnak a tling lomi um cio ko lai. Nu le pa cheukhat hna zong nih fa le caah Pathian sinah bomh kan hal ningin kan hmuh lo caan a um lai. Zeicahtiah kan umnak vawlei hi cheukhat ca ahcun duh tlin lonak ram le chambaunak ram a si ko.
Cu bantukin John 11 chung hi Mery le Martha an tapa Lazarus a thih lio ah lungrethei ngaiin chitkhat le caankhat cu an rak umnak kan hmuh. Bawi Jesuh kha bawmhnak an hal tikah an duhning in le an ruahning in a rak bom hna lo. Mary le Martha cu lungrethei ngaiin an rak um. Zeicahtiah an ta thih lai cu an ruat kho hrim lo. Cucaah Bawi Jesuh kha um sehlaw a damter khawh ko lai ti kha an thinlung chungah a um peng. Jesuh nih cu kong cu a theih tikah, “hi zawtnak hi thihnak siloin Pathian sunparnak langhnak caah a si lai” tiah a zultu pawl kha a chimh hna. Cu bantukin kan lungretheihnak cio hi Bawipa nih amah sunparnak lianngannak langhnak caah hman a duh. A herhmi cu Mery le Martha bantukin kan harnak (piahtana) kha Bawipa kan theihter a haumi a si. Cheukhat cu harnak kan ton caan ahhin Pathian kha bomh kan hal lo.
Pathian nih minung cungah rian a tuannak hi khuaruahhar ngai a si. A caan ahcun minung thluak nih a phan tawn lo. Minung kan cung i rian a tuannak hi a caan ahcun kan harnak kha daihter le damter lawng siloin, kan harnak chungin mi vialte nih amah sunparnak le lianngannak an hmuhkhawhnak ding tiangin tinhmi a ngeih chih tawn. Minung cu harnak kan ton tik paoh ah le kan damlo tikah ah thlacamnak in dam kan duh. Sihmanhsehlaw kan zawt tik paoh ah thlacamnak in dam thluangthluan siseh law cu thil cu cheukhat caah cun Pathian sunparnak taktak ah le Pathian thil tikhawhnak ah a ruat lomi kan tam lai.
Lazarus kha a thih le cangka in Bawi Jesuh kha ra she law, damter she law ti cu an duh ko. Asinain cu nakin a thuk deuhmi le asang deuhmi sunparnak a langhtertu cu a thih hnu ni li (4) in a thawhter thanmi kha a si. Cu thil cu Pathian tinhmi le progrem a si. Asinain minung nih harnak kan tawn caan ah, cu bantuk progrem cu kan hngak kho tawn lo. Cu tikah kan vaivuan i kan hlawh a tling lo kan ti tawn. Cucaah Pathian fa le nih harnak kan tonmi hi a sawhsawh a si bal lo. Pathian nih tinhpiakmi a ngei zungzal. Cu bantukin Pathian sunparnak langhnak ding ahcun Lazarus zong kha sian lo bu tein a thih hmasa a rak haumi a si ko. Lungdonghnak pinlei ah khin Pathian thil ti khawhnak cu a um zungzal. Cucaah nihin ah kan harnak cio hi Pathian kut ah kan ap ahcun amah a sunparnak langhnak ah a hman ko lai?.
Keimah ka nunnak ahhin, ka hawi le nih an ka hlawt caan le nihsawh le zawmhtaih in an ka um caan, an ka zahpi caan, an ka thangchiat caan a um zungzal tawn. Sihmanhsehlaw cu bantuk ka tawn caan ahhin, a hnu ah ka cungah Pathian thatnak le thil ti khawhnak hna nih a rak zulh zungzal tawn. Ka ca ahcun pathian sin in thatnak ka tawnnak dingah harnak hi hmaikal chungtu a rak si zungzal. Ahnu ahcun ka tawnmi thil cu Pathian nih amah sunparnak langhnak caah hmangin ka nunnak kha a ka cawisangtu a si deuh zungzal. Cucaah Pathian nih aruang lopi in kan cungah hin thil a tlunter bal lo.
Isarael miphun tuanbia kan zoh tik zongah Ezip sal ah an tan kha Moses hmangin Pathian sunparnak le lianngannak a langhnak ding caah a rak si. Cun Babilon le Siria, Asuria sal hna ah an rak taan kha, miphun vialte nih an Pathian thil ti khawhnak le lianngannak an hmuh khawhnak ca a rak si. Zeicahtiah Israel miphun an harnak phen in Pathian sunparnak le lianngannak a lang zungzal. Canaan ram panh in an kal lio zongah khan lam nai tein kal kho ding an si ko nain, lam hla in le lam caan sau in a kalpimi hna kan hmuh. Asinain lamthlun ah Pathian thil ti khawh thawnnak a lang zungzal. Rawl loin an thih deng lio caan ah van in mana chang a pek hna. An tihal in an thih deng lio caan zongah lungpi chungin ti a chuahter. Israel miphun an harnak phen tein Pathian lianngannak le sunparnak a lang lengmang.
Cu bantukin kan Chin miphun zong nih kan tonmi thil cungin Pathian sunparnak le lianngannak a lang zungzal ve. Chin miphun tuanbia zoh than tikah, vawleicung ah sifak bik kan rak si. Chin miphun nih siseh, Miphun dang nih siseh, zeiruangah kan sifah ti hi ruat cio le tuaktan cio a si. Cu aruang kan kawlnak ah Pathian bia kan ruahning (theology) zong phun hnih ah aa then. Theology timi cu harnak pakhat khat tawnmi (struggle) ruangah a chuahmi a si. Tahchunnak ah Latin America ram i sifak pawl cu a thangchomi miphun si khawhnak dingah zalonnak le luatnak hi an caah a rak biapi ngaimi a si. Cucaah cuka hmun cun luatnak theilogy “Liberation Theology” aa thawh ti a si. Cu bantukin nu, pa, karlak ah tleidannak umlo (feminists) theology te hna, India ram in minung ciocio thleidannak ruangah “Dalit theology” te hna zong a rak chuahnak kha a si.
Cu bantukin kan Chin ram zongah kan tonmi thil ruangah pongkam kilvennak “theology of Echology” te hna kha biatak tein aupi a rak si. Pathian khamhnak cu taksa, thinlung, thlarau pathum caah a si. Cucaah Pathian sermi pongkam le sermi thil hna hi tha tein kan zohkhenh a hau timi ruahnak an chuah ve. Cuti kan tuah ahcun vawlei kan nunnak hi, thadeuh in le duhdim tein kan nung kho deuh lai ti a si. Asinain cheukhat nih an pom kho lo. Libral ruahnak a si an ti ve. Vawlei ah zeitluk in sifak le rethei kan si zongah vawlei cu duhtlin lonak ram le sualnak ram a si caah ni khatkhat ahcun kan kaltak te lai, tiah, kaltak theology an chuahpi ve. Vanram ahcun sifah le rethei a um ti lai lo, tiah hla le bia kip ah cuanter in aupi a rak si ve.
Sihmanhsehlaw Pathian nih kan caah tinhmi pakhat a rak ngeihmi cu hi tluk kan sifaknak le kan retheihnak hi Pathian nih a sunparnak langhnak ding caah tinh piakmi a rak kan ngei ko. Nihin ahcun kan sifahnak le retheihnak hna phen in Pathian nih a sunparnak langhternak a rak langhter i, vawleicung ah ramtha bik a simi US ram le Norway, Australia ram hna ah a lak tein um khawhnak nawl a kan pek. Kan harnak le kan aunak hna kha Bawipa nih arak kan theihpiak i miphun dang ram ah a kan cawisang. Pathian nih hi bantuk thil hi minung nih theih khawh loin tinhmi a rak ngei dih cang.
Bible ca kan relmi ah khan, Mery le Martha nihcun an ta Lazarus kha thi loin dam seh ti an duh ko lai. Cun a thih zongah ni 4 tiang thlan ah a um cang hnu khan cun minung khuaruahnak a dong cangmi a si. Sihmanhsehlaw Pathian cu zeizong vialte tuah khotu a si i a thih zongah a thawhter than khawh ko lai ti cu an rak zum lo. Sihmanhsehlaw Bawi Jesuh cu mery le Martha nih an tonmi harnak phen khan a sunparnak a rak langhter i an ta Lazarus kha thihnak in a thawhter than. Nihin kanmah cio zong kan tonmi thil ah a si kho ti lai lo tiah kan ruatmi tampi a um ko lai. Sihmanhsehlaw lungdong lo tein Bawipa kha kan fuh ah cun Pathin thawnnak le thil ti khawhnak a lang lai. Pathian nih kanmah hmangin, kan tonmi harnak hmangin mi vialte sinah a sunparnak le lianngannak langhter a duh. Cucaah Bawipa sin ah na harnak kha chim tuah. Na lungretheihnak le na vansannak kha chim tuah. Pathian nih a sunparnak caah a hman ko lai. Pathian nih a ruang lo piin kan cungah hin thil a tlunter bal lo. Amah nih na hermi cu sunparnak le lianngannak langhternak caah a hman ko lai.
Cu bantukin zawtnak phunkip tuar in a ummi an um lio ah dam tein a ummi hna zong um a si. Cu hna cu Bawi Jesuh vawlei a tlawnlen lio ah nifatin a hmuh hna. Voikhat cu a nu nih “David fapa ka zaangfah tuah, ka fanu khuachia nih a tleih” tiah a ke hram ah bawk in bomhnak a halmi a rak um. Sihmanhsehlaw Mtt 15:22 chung ahcun “Bawi Jesuh nih let lo tein a um” a ti. Hi bantukin Jeremaiah zong nih Pathian sinah bomhnak ka hal i leh lo tein a ka um a ti. Martin luther zong voikhat cu Bawipa sin bomh a hal i a hmuh lo tikah “Pathian a thi” a rak ti bal an ti. Cu bantukin nihin ah minung tampi nih kan duhnak a tling lomi um cio ko lai. Nu le pa cheukhat hna zong nih fa le caah Pathian sinah bomh kan hal ningin kan hmuh lo caan a um lai. Zeicahtiah kan umnak vawlei hi cheukhat ca ahcun duh tlin lonak ram le chambaunak ram a si ko.
Cu bantukin John 11 chung hi Mery le Martha an tapa Lazarus a thih lio ah lungrethei ngaiin chitkhat le caankhat cu an rak umnak kan hmuh. Bawi Jesuh kha bawmhnak an hal tikah an duhning in le an ruahning in a rak bom hna lo. Mary le Martha cu lungrethei ngaiin an rak um. Zeicahtiah an ta thih lai cu an ruat kho hrim lo. Cucaah Bawi Jesuh kha um sehlaw a damter khawh ko lai ti kha an thinlung chungah a um peng. Jesuh nih cu kong cu a theih tikah, “hi zawtnak hi thihnak siloin Pathian sunparnak langhnak caah a si lai” tiah a zultu pawl kha a chimh hna. Cu bantukin kan lungretheihnak cio hi Bawipa nih amah sunparnak lianngannak langhnak caah hman a duh. A herhmi cu Mery le Martha bantukin kan harnak (piahtana) kha Bawipa kan theihter a haumi a si. Cheukhat cu harnak kan ton caan ahhin Pathian kha bomh kan hal lo.
Pathian nih minung cungah rian a tuannak hi khuaruahhar ngai a si. A caan ahcun minung thluak nih a phan tawn lo. Minung kan cung i rian a tuannak hi a caan ahcun kan harnak kha daihter le damter lawng siloin, kan harnak chungin mi vialte nih amah sunparnak le lianngannak an hmuhkhawhnak ding tiangin tinhmi a ngeih chih tawn. Minung cu harnak kan ton tik paoh ah le kan damlo tikah ah thlacamnak in dam kan duh. Sihmanhsehlaw kan zawt tik paoh ah thlacamnak in dam thluangthluan siseh law cu thil cu cheukhat caah cun Pathian sunparnak taktak ah le Pathian thil tikhawhnak ah a ruat lomi kan tam lai.
Lazarus kha a thih le cangka in Bawi Jesuh kha ra she law, damter she law ti cu an duh ko. Asinain cu nakin a thuk deuhmi le asang deuhmi sunparnak a langhtertu cu a thih hnu ni li (4) in a thawhter thanmi kha a si. Cu thil cu Pathian tinhmi le progrem a si. Asinain minung nih harnak kan tawn caan ah, cu bantuk progrem cu kan hngak kho tawn lo. Cu tikah kan vaivuan i kan hlawh a tling lo kan ti tawn. Cucaah Pathian fa le nih harnak kan tonmi hi a sawhsawh a si bal lo. Pathian nih tinhpiakmi a ngei zungzal. Cu bantukin Pathian sunparnak langhnak ding ahcun Lazarus zong kha sian lo bu tein a thih hmasa a rak haumi a si ko. Lungdonghnak pinlei ah khin Pathian thil ti khawhnak cu a um zungzal. Cucaah nihin ah kan harnak cio hi Pathian kut ah kan ap ahcun amah a sunparnak langhnak ah a hman ko lai?.
Keimah ka nunnak ahhin, ka hawi le nih an ka hlawt caan le nihsawh le zawmhtaih in an ka um caan, an ka zahpi caan, an ka thangchiat caan a um zungzal tawn. Sihmanhsehlaw cu bantuk ka tawn caan ahhin, a hnu ah ka cungah Pathian thatnak le thil ti khawhnak hna nih a rak zulh zungzal tawn. Ka ca ahcun pathian sin in thatnak ka tawnnak dingah harnak hi hmaikal chungtu a rak si zungzal. Ahnu ahcun ka tawnmi thil cu Pathian nih amah sunparnak langhnak caah hmangin ka nunnak kha a ka cawisangtu a si deuh zungzal. Cucaah Pathian nih aruang lopi in kan cungah hin thil a tlunter bal lo.
Isarael miphun tuanbia kan zoh tik zongah Ezip sal ah an tan kha Moses hmangin Pathian sunparnak le lianngannak a langhnak ding caah a rak si. Cun Babilon le Siria, Asuria sal hna ah an rak taan kha, miphun vialte nih an Pathian thil ti khawhnak le lianngannak an hmuh khawhnak ca a rak si. Zeicahtiah Israel miphun an harnak phen in Pathian sunparnak le lianngannak a lang zungzal. Canaan ram panh in an kal lio zongah khan lam nai tein kal kho ding an si ko nain, lam hla in le lam caan sau in a kalpimi hna kan hmuh. Asinain lamthlun ah Pathian thil ti khawh thawnnak a lang zungzal. Rawl loin an thih deng lio caan ah van in mana chang a pek hna. An tihal in an thih deng lio caan zongah lungpi chungin ti a chuahter. Israel miphun an harnak phen tein Pathian lianngannak le sunparnak a lang lengmang.
Cu bantukin kan Chin miphun zong nih kan tonmi thil cungin Pathian sunparnak le lianngannak a lang zungzal ve. Chin miphun tuanbia zoh than tikah, vawleicung ah sifak bik kan rak si. Chin miphun nih siseh, Miphun dang nih siseh, zeiruangah kan sifah ti hi ruat cio le tuaktan cio a si. Cu aruang kan kawlnak ah Pathian bia kan ruahning (theology) zong phun hnih ah aa then. Theology timi cu harnak pakhat khat tawnmi (struggle) ruangah a chuahmi a si. Tahchunnak ah Latin America ram i sifak pawl cu a thangchomi miphun si khawhnak dingah zalonnak le luatnak hi an caah a rak biapi ngaimi a si. Cucaah cuka hmun cun luatnak theilogy “Liberation Theology” aa thawh ti a si. Cu bantukin nu, pa, karlak ah tleidannak umlo (feminists) theology te hna, India ram in minung ciocio thleidannak ruangah “Dalit theology” te hna zong a rak chuahnak kha a si.
Cu bantukin kan Chin ram zongah kan tonmi thil ruangah pongkam kilvennak “theology of Echology” te hna kha biatak tein aupi a rak si. Pathian khamhnak cu taksa, thinlung, thlarau pathum caah a si. Cucaah Pathian sermi pongkam le sermi thil hna hi tha tein kan zohkhenh a hau timi ruahnak an chuah ve. Cuti kan tuah ahcun vawlei kan nunnak hi, thadeuh in le duhdim tein kan nung kho deuh lai ti a si. Asinain cheukhat nih an pom kho lo. Libral ruahnak a si an ti ve. Vawlei ah zeitluk in sifak le rethei kan si zongah vawlei cu duhtlin lonak ram le sualnak ram a si caah ni khatkhat ahcun kan kaltak te lai, tiah, kaltak theology an chuahpi ve. Vanram ahcun sifah le rethei a um ti lai lo, tiah hla le bia kip ah cuanter in aupi a rak si ve.
Sihmanhsehlaw Pathian nih kan caah tinhmi pakhat a rak ngeihmi cu hi tluk kan sifaknak le kan retheihnak hi Pathian nih a sunparnak langhnak ding caah tinh piakmi a rak kan ngei ko. Nihin ahcun kan sifahnak le retheihnak hna phen in Pathian nih a sunparnak langhternak a rak langhter i, vawleicung ah ramtha bik a simi US ram le Norway, Australia ram hna ah a lak tein um khawhnak nawl a kan pek. Kan harnak le kan aunak hna kha Bawipa nih arak kan theihpiak i miphun dang ram ah a kan cawisang. Pathian nih hi bantuk thil hi minung nih theih khawh loin tinhmi a rak ngei dih cang.
Bible ca kan relmi ah khan, Mery le Martha nihcun an ta Lazarus kha thi loin dam seh ti an duh ko lai. Cun a thih zongah ni 4 tiang thlan ah a um cang hnu khan cun minung khuaruahnak a dong cangmi a si. Sihmanhsehlaw Pathian cu zeizong vialte tuah khotu a si i a thih zongah a thawhter than khawh ko lai ti cu an rak zum lo. Sihmanhsehlaw Bawi Jesuh cu mery le Martha nih an tonmi harnak phen khan a sunparnak a rak langhter i an ta Lazarus kha thihnak in a thawhter than. Nihin kanmah cio zong kan tonmi thil ah a si kho ti lai lo tiah kan ruatmi tampi a um ko lai. Sihmanhsehlaw lungdong lo tein Bawipa kha kan fuh ah cun Pathin thawnnak le thil ti khawhnak a lang lai. Pathian nih kanmah hmangin, kan tonmi harnak hmangin mi vialte sinah a sunparnak le lianngannak langhter a duh. Cucaah Bawipa sin ah na harnak kha chim tuah. Na lungretheihnak le na vansannak kha chim tuah. Pathian nih a sunparnak caah a hman ko lai. Pathian nih a ruang lo piin kan cungah hin thil a tlunter bal lo. Amah nih na hermi cu sunparnak le lianngannak langhternak caah a hman ko lai.
Comments
Post a Comment