NUNNAK KAWLTUNG (Life goal setthing)

                                                                                        

Bible cherhchanh Philipi. 3:12-16, Job 8:7

           Chinmi phun cu sifak le rethei kan si. Kan pi le pu chan in nihin tiang kan pawcawmnak caah rethei in riantuanmi kan si. 

Nu le pa zong nih hmailei fa le caah an lungre a thei bikmi cu pawmcawmnak hi a si. Cu kan lungretheihnak cu chankhat hnu chankhat in nihin tiang aa peh peng rih. Mah hi mirang nih (generation curse) an ti. Zumtu pawl hi kan sining ding in nung loin silo nakin kan nung. A ngaite ti ahcun zungzal in nuam tein um ding kan si ko. Atu cu cuti siloin chitkhat caankhat te lawng a nuam kan timi hi a si tawn. Nihin cu ka nuam tuk kan timi khi kan sining ding a si lo. Kan sining ding taktak cu nikhat ca lawng siloin zungzal in nuamh dingtu kan si. India ram Orisa State ah voikhat cu chip minister nih Biaknak he pehtlai in upadi (Anti conversion law) a tuah ti a si. Cu a tuahmi cu india ram priminister Mahamad Gandi sinah cohlan piak ding in a kuat ti asi. Cu lio ah priminister nih a ti an timi cu “Khrihfa pawl cu mi sifah lawngte an si. Na State ah Khrihfa um hna hlah she na timi cu anmah um locun hodah na uk hna lai” a ti. Chim duhmi cu Khrihfa a silomi hna nih Khrihfa an hmuhning hi sifak le santlailo pawl umtinak hmun deuh in an rak ruat.

          Thawngtha Luke 14:21-22 chung zongah khan rawl danghnak a tuahtu pakhat a um i a sawmmi hna nih an rat lo caah “zatlang lam ah siseh, inn le inn karlak lam ah siseh, sifakmi si hna she, kutzeng kezeng si hna she, mitcaw si hna she an sawm hna” ti kan hmuh. Mah bia hi Bawi Jesuh amah pumpak nih a chimmi bia a si. Chim duhmi cu amah kong kha a si ko. Ti le rawl eiding timi hna cu amah bia kha a si. Sihmanhsehlaw a sawmmi hna an rat lo caah sifak le santlailo tete hna nih a bia a zumh le an cohlannak kong kha a si. Cucaah cathar chan ahcun sifak hna le santlai lo tete hna nih Khrihfa an sinak kha hika zawn ah hmuhkhawh a si. 

          Asinain Cahlun chan ahcun, Abraham te hna an rum tuk caah zumlotu hna zong nih an Pathian cu a rum tukmi asi an ti ve hna. Solomon zong kha a rum tukmi a si. Cucaah a pathian a rum an rak ti. Cucaah biaknak dang pawl hna hmai ah sifak tuk hi cu, kan Pathian ram zong hi a kau ding tluk in a kau khawh lonak tampi a um. Cu bantukin Ezipt ram ah khan Jecop fa le kha minung 70 hrawng nih an phanh hmasa. Asinain Moses chan Canaan ram an kal ah khan cun minung nuai 6 hrawng an si cang ti a si. Cu caan Ezipt mi nih an tihtuk hna. Aruang cu an hlawh a tling tuk caah hmailei ahcun zei ti hmanh in kan tuah kho ti hna lai lo ti an phang. Deut. 28:1-10 ahcun Pathian bia nan ngeih ah cun thluachuahnak kan pek hna lai a ti. Cucaah zumtu mi kan caah cun minung hlawhtlinnak hi Pathian  bia ah a um. Cucaah amah duhning tein nun hi kan caah biapi ngaimi a si.

          Minung kan nunnak ah zawtnak thalo pakhatkhat kan ngeih ahcun kan chungkhar nu le pa in a rami a si hnga maw? tiah kan ruat tawn. Cu bantuk cu Judah pawl zong nih an ngeih ve. Cucaah John 9:1-3 ahkhan mitcaw cia in a chuahmi kha a nu sual ruangah maw, asilo ah a pa sual raungah maw a si tiah Bawi Jesuh kha an hal. Cu tikah Bawi Jesuh nih zeiruang hmanh ah a si lo. Pathian thil ti khawhnak a langhnak ding caah a si” a rak ti. Cucaah nihin kan sifaknak hi kan nu le pa san an tleih lo ruangah ti si loin Bawipa sunparnak a langhnak tu ah kan ruat ding a si. Cucaah zumtu nih tinhmi thate in ngeih in kan kal ding a si. Minung kan nunnak cu caan tawite lawng a si. Bible nih kum 70 asiloah  kum 80 lawng a si a ti. Cucaah Paul nih minung nunnak hi zuamnak (compatition) bantuk a si a ti (Phi. 3:16). Zeicahtiah minung nunnak cu a dih te hnga ding a si. Ni khat khat ahcun kan tinhmi (goal) kan phan te lai. Pathian nih aho hmanh duhpiak hleimi a ngei lo i mikip caah innka a hun ko.           Cucaah nifatin kan karhlannak hi a biapi tukmi a si. Cucaah tinhmi (goal) ngei bu tein kan nunnak hi hman a hau.Cheukhat cu tinhmi (goal) ngeih a hau lo, thlarau hruaining in kal ding a si ko a timi hawi hna  an um. Asinain cuti  a chimmi hna cheukhat cu an phanhnak a sang lo tukmi an tam. A suallam cu thlarau nih a hruai hna lo tinak si loin thlarau hruainak chungah tinhmi ngeih loin an um caah a si. Cathiang chungah thlarau nih a hruaimi hna tampi an um. Eg paul kha thlarau hruai ningin a nungmi a si. Asinain paul cu tinhmi ngeih tein a nung ti cu  Phi.3:12-16 ah kan hmuh. Paul hi a sikan ngeih loin duh poah in lam kui in rak um sehlaw nihin a min zong kan thei lai ti  ka zum lo. Cu bantukin thlarau hruainak ah tinhmi ngeih tein nun khawh hi a biapi ngaimi a si. Tinhmi ngeih lo cu kalnak hmun a theilomi bantuk kan si. Cu bantuk cu kan tum ram kan phan cang ti ding a um ti lo. E.g Noah cu aa  tinhmi kha lawng tuah a si. Mah aa tinhmi kha Pathian nih a hmuhtermi a si. Mah kha a mission pakhat a si. Mi nihcun an nih sawh ko lai. A sinain amah nihcun a tinhmi cu fiang tein a theih ruangah mi nih an sawisermi kha zei ah a rel lo. A hnu ah aa tinhmi nih khan a chungkhar dihlak luatnak a pek hna. Vission le mission hi aa khatmi a si lo. Vission cu a kaupi a si ko lai nain mission cu a hme te a si lai. Vission cu a phunphun a si ko lai nain a mission cu pakhat te lawng a si lai. Cu bantuk tinhmi ngeih bu tein riantuan cu Malakhi 3:10 ahcun “ka hneksak tuah ngat u, van innka cu kan hunpiak hna le hunpiak hnalo, thluachuah vanluhnak cu kan thlethnawh hna le hnawh hna lo zoh tuah ngat u, tiah ralkapbu Bawipa nih a ti”.

          Asiah nihin ah kan tinhmi (goal setting) cu zeidah a si. Cheukhat nih tinhmi (goal setting) cu company pawl caah a si, biaknak he zeihmanh pehtlainak a ngei lo an ti.  Khrifa pawl nih tinhmi (goal setting) kan ngeih lo caah Bawi Jesuh nih a thawngtha aupi ding in nawl a rak kan pek (Mtt.28:18-19) ko nain nihin kum 2000 tiang ah, a bik in Asia ram te hna ahcun chim tlak lo te kan si. Eg Japan 2%, Khrihfa an si. Cu bantukin Vietnam 8%, Turkey 2%, Iran 4%, Thailand 0.07%, Northkorea1.07%, Myanmar 4% Nepal 0.05% Irag 4%  an si. A ruang cu tinhmi ngeih in rian kan tuan lo caah a si. Company pakhat a simi CocaGola hmanh nih kum 2000 a phan ahcun vawleicung pi nih CocaGola kong an theih dih lai a ti i a chim bantukin kum 100 hmanh a tlin hlan ah a theilotu ho hmanh an um ti lo.

          Zeibantuk riantuannak hmanh ah tinhmi ngeih cu minung daithlan lonak a si. William Cary le Mother Tereser hna zong kha tinhmi ngei tein rian an rak tuan caah Pathian nih thluachuah a pek hna. Judson zong kha tinhmi ngei tein kawlram ah mission rian a rak tuan tikah kawlram Khrihfa nihcun a tuanbia zei tik hmanh ah kan philh kho ti lai lo. Peter le Paul te hna zong kha an si. Peter cu Judah miphun sinah mission rian aa tinhmi (goal) a ngei i  Paul cu Gentail miphun sinah a ngei. Cu an i tinhmi (goal) ahcun Paul nih “thawnnak a ka petu Khrih he cun zeithil hmanh ka tuahkhawh ko hnga” (I can do anyting through christ) a ti (Phi. 4:13). Zeibantuk rian a si hmanh ah mi nih tinhmi ngeih ruangah upatnak an hmu. Minung nih cathiam ruang le rum ruang le catang sang an phanh ruangah siloin tinhmi ngeihnak nih hin upat le tihzah an tawn. Cun zulhtu le (party) zong an ngei tawn hna. Cucaah tinhmi ngei tein kal tuah. Na kaltak cangmi kha ruat than ti hlah. Zumtu caah cun kan hmailei hi a ceumi a si ko. Zeiruangah tiah Bawipa ceunak nih a cerhmi kan si. Kan mualphonak ding a um ti lo. Kan nih cu hmailei (future) a ngeimi kan si. Hnulei kong a kan ruahter thantu cu sehtan a si.

          Bible nihcun Bawi Jesuh chan, vawlei mi nakin Pathian mi hna an fim deuh a ti. Asinain nihin ahcun Pathian mi hna nakin vawleimi an fim deuh in a lang cang. Aruang cu tinhmi ngeih tein rian kan tuan lo caah a si. Europe ram ahcun company vialte cu khrihfa ta a si dih. Pathian mi hna nih vawlei rumnak kan kut a um lo ahcun vawlei ah zalennak a um kho lai lo an ti. Bible chungah Elijah kong kan hmuhmi hi kanmah bantuk minung a si ko. Atu chan mino pawl nih an uar ngaimi Super man bantuk a si lo. Asinain ruah sur khawhnak caah thla a cam i a sur ko. Cucaah Elijah bantukin kan chungah pathian thawnnak le thilti khawhnak a um ding a si. Voikhat ah pakhat pa nih puphawng (bollon) color phungtling a zur ti a si. Asinain a nakmi (black color) a zuar lo. Ngakchia pa nih “balack color zuar ve law a zung kho ve hnga maw?” tiah a hal ti a si. Cu pa nihcun “color he zeihmanh pehtlaihnak a ngei lo. A chungah a ummi thil hi abiapimi a si a ti” ti a si. “A zuanter khotu thli a chungah chiah a haumi a si” a ti. Cu bantukin kan chungah tinhmi tha tein kan ngeih i Bawipa bochannak he cun zeithil poah kan ton khawh ko lai.

           Khrihfa hi hmailei ah a kalmi kan si. Hmailei ah kal loin kan umnak hmunkhat ah um zungzal cu  hnu ah ningzahnak a si. Eg. capo bia hmanh hi na chim zungzalmi kha chim law, a hnu ahcun  an ni kho ti lai lo. Cun minung cu a thangmi kan si. Aruang cu nunnak a ngeimi kan si caah a si. A thang lomi cu nunak a ngei lo. Cucaah Pathian nih thil lianngan tuahpiak an duh ah khan ngakchia bantuk kan si ding a si lo tiah Paul nih Galati mi hna ca  a kuat hna. Cucaah kan khuaruahnak hi a tlingmi kan si a herh cang. Vawlei ah zung riantuan bawi (officer) hna hi an chungah fimnak le thiamnak tampi a um caah bawi an si khawhnak a si. Cu bantukin Khrihfa hna zong chunglei thil a ngeimi kan si a hau. Cucu tinhmi (goal) ngeih kha a si. Cucaah thanchonak taktak kan duh ah cun kan chung muru tein tinhmi (goal) ngeih kan haumi a si. Vawlei ah hin zangkhai tein nun, lung rethei lo le riantuan loin nun kan duh. Asinain vawlei ah hlawh a tling mi hna hi an rian tuanmi ah teima mi lawngte an si. Riantha timi hi a um lo. Rian tuanning cang a thimmi le teima mi lawng nih an rian an thatter. Cucaah kanmah umtuning ahhin  hlawhtlinnak le tlinlonak cu a hngatchanhmi a si. Cu bantukin Pathian riantuannak zong hi a si. Cheukhat cu Pathian auhnak ka dong lo, cucaah a rian ka tuan lo an ti. Asinain Bible umtuning taktak ahcun auhmi cu mizapi a si. Aho hmanh Pathian nih a riantuan dingah a sawm lomi hna an um lo. Cu a sawmmi hna chungtu in thimmi nih amah rian cu an tuan. Mi lakah thimmi situ hi a harmi a si.

          Cu bantukin Pathian thluachuah kan timi zong hi a tuanmi poah caah a si lo. Hawi hlei in a tuanmi hna caah a thluachuahnak cu a um. Pathian sinah tinhmi ngei tein a tuanmi hna caah cun thluachuah rel cawk lo a um. Eg. Joseph zong kha Pathian nih a tinhpiakmi cu a mang in a hmuhter. A mang nihcun lam a hruai. A  U le nih an zuar, a caan ah thong a tla, a caan ah sal rian a tuan. Cu bantuk nunning in aho hmanh nih siangpahrang a tuan te lai tiah an ruat lai lo. Pathian nih tinhpiakmi ngei tein a kalmi hna caah cun zeibantuk harnak an ton ko zongah a hnu ahcun cu harnak an tonmi cu an thluachuahnak tu a si. Tinhmi nih hin minung cu lungsaunak a pek khawh e.g Hakha in kalay hlan lio kan kal cu lam a that lo caah a har tuk. Lam ah saupi kan tang. A sinain kan i tinhmi cu lam kha a si lo. Cucaah kalay kha mitthlam ah cuanter in kan kal. Lam can chungah zeibantuk harnak kan ton zongah a pawi kan ti lo. Cu bantukin kan i ruahchanmi nih lungdong lo tein a kan umter tawn. Cucaah tinhmi ngeih tein kal u si. Nan i thawhnak cu hme ko hmanhseh na donghnak cu a ngan lai” tiah Job 8:7 nihcun a chim.