THAWHTHANNAK.

Mtt. 28:1-10, Rom 6:11

Bawi Jesuh thihnak le thawhthannak caan kan phan than cang. Hi caan ah thinlung chungah a ummi cu Jesuh turnak, a thihnak le thawhthannak hna hi an si.

  

Bawi Jesuh thawnhthan ni hi Greek Bible ahcun “Sabbath ni a liam i zarh khat ni hmaisa bik zingkate ah asi” tiah mi thiamsang hna nihcun an chim. Cucu John nih Biathlam 1:10 chungah “Bawipa ni” a ti. Bawipa thawhthan ni tinak a si. John hi Mathai tial hnu kum 30 ah tialmi a si. Cucaah kum 30 hnu ah “Bawipa ni” ti asi. Cucaah “zarhpi ni” tinak in “Bawipa ni” hi a hman deuhmi a si. “zarh” timi cu laiholh biafang a si i hmun thiang lo,  khuachia umnak auhnak caah hmanmi a si.

 

A thawhthannak kong kan theihnak cu hi tin a si.

Bawipa ni zingkate ah Mari Magdalene le Jeim a nu Mari le Salome, thlan ah an kal. Judah phungning in a thimi hna cu nithum hnu ah thlan an veh tawn. Cu lioah, chitkhate ah Lii aa hnin, vancung mi pakhat a rungtum”. Vancungmi a rungtum cu Bawi Jesuh thawhthannak ah vancungmi an itel tinak a si ko. Cu tikah thlan cawngtu pawl nih an tih tuk i an tlu, a thimi bantukin an um, Bawi Jesuh tu cu a thothan. Bible nih caan donghnak a chim tikah Lihnin a chimchih lengmang. Mtt. 24:29 ah “vancung thawnnak cu aa hnin lai” a ti. Cucaah Bawi Jesuh thawhthan lio Lii aa hninmi hi caan dongh tikah ah thil a cang dingmi langhter chungnak a si. Cu ni a phanh tikah cun, Bawi Jesuh a zumtu pawl an thothan lai i  zumlotu pawl cu an thi lai tinak a si. Vancung mi cu thlankhar lungphel cungah a thu a timi hi vawlei ka thei cang, asiloah thihnak ka thei cang tinak a si ko.

Vancung mi nihcun thlan vengtu nu pawl kha, “tihhlah u, vailam cung tarmi Jesuh nan kawl ti kha ka theih. Mah ka ah a um ti lo” an ti hna. Vancung mi nih tih hlah u an ti tawnmi hi amah a zumtu pawl sinah a chimmi bia a si (Mat. 14:27, Make 16: 6). Make thawngtha chung ahcun zeitin dah thlankhar pi kha kan thawnh khawh lai tiah nu pawl kha an khuaruah a har a ti. Mah kong hi Professor Frank Morison nih “hodah lungpi a thawn” (Who moved the stone) timi cauk a rak tial bal. Mah thlankhar lung hi Rom tazet (seal) an chumhmi a si. cu lengah ralkap nih an cawnh fawn. Ho hmanh nih thawn khawh ding a si lo. Asinain thlankhar a rak hung cang. Cucu Pathian remruatnak a si ko. Pathian a thilti khawhnak a si ko.

Thawhter a si cang timi hi Khrihfa pawl kan zumhnak hrampi a si. A thothanmi bawi si hlah sehlaw biaktlak a si lai lo. Hindu tlangbawi pakhat Khrihfa ah a lutmi  a um. Amah cu Evengelist rian zong a tuan. Mah pa cu zei ruangah Khrihfa na luh tiah an hal i a lehmi hna cu, “Jesuh Khrih thawhthannak nih hin Khrihfa ah a ka hruai” a ti. Cucaah Lamkaltu pawl nih “kan hmuhmi le kan theihmi thil cu chim loin kan um kho lo” an timi cu Bawi Jesuh thawhthannak hi a si (Lam 4:20).

A thothan cang timi hi Lamkaltu pawl zumhnak (Apostal creed) timi ah Jesuh cu mithi khua ah a va kal i cu hnu ah nithumnak ah a thothan” a ti. Greek pawl nih a thimi pawl umtuning ah an ruahnak pakhat an rak um. “Mithi khua cu hau thate in kulhmi a si. Aho hmanh an chuah kho lo, Kutka pakhat lawng a um i cu kutka cu ho hmanh nih an tei lomi, a thawng taktakmi Pluto an timi pa nih a cawngh. Cucaah ho hmanh lengah an chuah kho ti lo” an rak ti. Cucaah Mathai nih “thihnak nih hmanh a tei lo” (16:18) a rak ti.

A thothan cang tinak in “thawhter than a si cang” timi hi a hman deuhmi a si. NT ah voi 30 leng a um. Cucu thawngtha a muru cu a si. A thothan cang timi hi vancungmi nih phuanmi bia a si. Minung nih phuahchawmmi a si lo. Paul nih Korine khua ca a kuatnak hna ah “A thi ciami pawl hna zong kha an thothan ve lai tinak amahkhannak a  si” (1Cor. 15:20) a ti. Cu Bawi Jesuh thihnak le thawhthannak kan i hrawm khawhnak cu Khrih thihnak kha mi vialte thihnak a si caah a si (2Kor. 5:14).

Cu hmelchunhnak cu kan tipil innak kha a si i “Cucaah tichung i tipilnak kan vung in ah khan amah he vuiti kan si i a thihnak ah khan kan thi ve”(Rom 6:4). Cu bantukin ti chungin thawhter kan sinak kha Khrih he nunnak ah thawhter than in kan um ve (Rom 6: 4-6, 9; Eph. 2: 5-6; Kol. 2:12; 3:1). Khrih thawngin van hmun ah amah he uktu si dingah thawhter than kan si (Eph. 2:6). Cucaah Paul nih Kolose cakuat ah van khua le ti aa hrawmmi minung kan si a ti. (Kol. 3:-). Rom 6:11 “Cu batukin nan nih zong nih kannih cu sualnak ah kan thi cang i asinain Khrih Jesuh he i pehtlaihnak thawngin Pathian ah kan nung tiah nan i ruah awk a si” a ati.

Cucaaah khamhnak kong chimnak ah hin tipil innak hi chimchih zungzal a si. Tahchunnak ah Paul nih Khorine khua mi sinah Israel miphun nih Moses hruainak in Rili sen an tannak kong kan hmuh. “A nih cun Moses zultu si awkah minmei chung le rili chungah khan tipilnak an in” a ti.(1Korin 10:1-5). Paul nih chim duhmi cu rili sen lakah khamh an sinak kha Khrih nih sualnak le thihnak lakin zumtu pawl khamh kan sining chimnfianak ah a hmang tinak a si. A ngaingai ti ahcun Israel miphun nih rili sen cu an tan lo, an ke zong nih a lamh lo.  Pathian nih rilipi kha thlitu in cheuhnih ah a cheu i cuticun rilia laifang in lam a serpiak hna.  Cu lam in Israel miphun kha an kal. Paul zong ah rili an ke in an tan bantukin a chim. Isak zong kha Abrahman nih raithawinak ah cun a hmang lo. Asinain Pathian mithmuh ahcun Isak kha a ka pekchan tiah a cohlan piak. Cu bantukin Israel miphun nih rili cu an ke in a pal lo hmanh ah Pathian thilti khawhnak in a tanmi kha anmah khamhnak cu a si.  Noah chan zongah a chungkhar minung 8 ti chungin a khamh hna kha tipil innak nih a rak sawh duhmi cu a si. “Tipil innak nihcun Jesuh Khrih thihnak in a thawhthannak thawngin a khamh hna”  (1Pet. 3:21-22) a ti. Bawi Jesuh biacah a hnu bik zong ahkhan “a zum i tipilnak a ingmi cu khamh an si lai, a zumlotu cu sual phawt an si lai” a ti (Mk. 16:16).

Khrih he kan thi i Khrih he ka thothan cang ti tipil innak in a zumtu pakhat nih a langternak in nunzia thar a rak chuak. Cu nunzia thar cu Bawi Jesuh duh ningin nun cu a si. Cucu Paul nih “mi vialte caah mi pakhat a thi i a thihnak ahcun mi vialte an thi ve ti kha kan hngalh caah Khrih nih kan ca i a ngeihmi dawtnak nih cun a kan uk” a ti  (2 Kor. 5:14). Cucaah Pual nih “sualnak ahcun kan thi cang, zeitindah cu chungah cun kan um peng khawh lai” a ti (Rom 6:2). Cucu zeitindah a si ti ahcun “minung cu a thih tikah cun sual thawnnak chung khan a luat (Rom 6:7). Mah thihnak timi hi sualnak tuah khawh ti lonak nun, a tlingmi nun tinak lei cu a si lo. Sualnak ah thih zungzal hi kan nun chung zumtu kan nun lam cu a si. Cucaah Paul nih “sualnak ahcun kan thi cang ti i ruat ulaw” (6:11) a tinak kha a si. Cucu Bawi Jesuh nih “nitin nan vailamtahnak kha iput ulaw ka zul u” a timi kha a si. Cucu Paul nih “Nun cu Khrih a si” a ti. Cu “ka nun cu Khrih a si” a titu pawl cu, Khrih ah kan thi Khrih he thawhthannak (tipilnak) in langternak a ngei lomi hna nun a si. Tipilnak a tuah rihlomi hna caah cun cu bantuk nun cu an ngei kho lo.

Cucaah cu kong cu chimchin dingin rianfial kan si. Mtt. 28:6-7,  “Va kal ulaw a zultu pawl kha thihnak in thawhter a si cang tiah va chim hna u” tiah kan hmu. Mathai chimning ahcun Jesuh thawhthannak kong ahhin Pa nakin nu hi rinhchan an um deuh tinak a si. Jesuh thawhthan chimtu ding ah hmasa bik ah nu pawl fial an si.  Judah miphun nih nu an hmuhning hna ahcun rinhtlah in an hmu hna lo. Asinain vancung mi hna nih cun rinhchan tlak in an hmuh hna. Jesuh thawhthannak a hmutu hna hi nu an si tiah a chimtu hi Mathai lawng a si. A dang Gosple nih an chim ve ko nain zumhtlak an si lonak leitu in a si. Luke nih cun “nu pawl an chimmi cu biavakvai ah a ruah i a zum lo (Lk 24:11) a ti. A caan ahcun Bible tialtu hna zong hi an luannak zawn tete a um. Paul zong nih Jesuh thawhthannak a hmuti kong kum 30 a rauh hnu ah korine khua cakuat a tialnak ah, nu pawl min pakhat hmanh a telh ve hna lo (1 Kor. 15:5-9). Paul zong hi a caan ahcun a luan pah tawn.

Mtt. 28:10, Bawi Jesuh nih nu pawl kha “Ka unau pawl kha Galily ah a kal lai tiah va chim hna u. Cuka ahcun kan i tawng lai” a ti. Zei ruangah ka unau pawl a ti hna. A chuahpimi u nau a si lai maw?. “Aho hmanh an si ah vancung i a ummi ka pa duhnak a tuahtu paohpaoh cu ka unau, ka far nu le ka nu an si dih” tiah a rak chim bal (Mat. 12:50). “Cu ka unau hna lak ah nauta bik cung i nan tuahmi kha ka cung i nan tuahmi a si” (Matt. 25:40). Cu a unau pawl sinah Pathian bia phuan le chim hi a duh hmasa bikmi a si. Cu hnu vancung a kai hlan i bia a cah tami hna cu “vawlei khuazakip ah va kal u law miphun vialte hna kha a ka zultu ah va ser hna u (Mtt. 28:19). Bawi Jesuh a thothan cang timi hi mikip sinah chim dingin fialmi kan si. Kan nih cu mi pakhat kha a thi i a thothan mi um sehlaw mah kong kha kan chim duh deuh. Cucu a kan fialmi a si lo. Amah kong kha chim dingin a kan fial. Cucaah kanmah le sikhawh tawk in Bawi Jesuh thawhter than a sinak kha chim cio ding kan si.