NICHUAHLEI MIFIM PATHUM

                                                                   

Mtt. 2:1-6

        Mizo ram Khrihfa an rak si ka hrawngah unau pahnih an rak um i a upa nih a nau pa kha laksong caah Bible a thenh ti a si. 

A nau nihcun Bible a si kha a thei lo i cucaah lo riahnak ah a phorh i kuat caah a zuk tawn an ti a si. Cuticun a zuk lengmang i a hnu ah a hawipa nih a hmuh i “mah kha Bible ca, Pathian bia tialnak a si lo maw?” tiah a hal ti a si. Cu tikah a lehmi cu  “a si lo, kuat zuk dingah ka u nih a ka thengmi a si i tu hi Genesis in ka zuk lengmang i Luke tiang ka phan cang” tiah a rak ti. Chim duhmi cu Pathian bia timi hi a hngaltu caah cun suallam a ngei tukmi bia a si i sihmanhsehlaw a thei lotu caah cun pakpalawng bia a si ko.

Bible thiamsang cheukhat nih nichuahlei mifim hna hi Messopotamia ram in a rami an si lai tiah an zumh. Cu lak ah an zumh bikmi hna cu Persia rammi an si lai an ti. Culio ah persia rammi hna cu vancung thil (arfi le thlapa) lei hngalhnak cungcuang (Supernatural Knowledge) a ngeimi an si. Mifim timi hi (Magi) timi biafang, indo-European biafang in a rami a si. Cun Magi timi, mifim hna hi Medes Miphun chung in tlangbawi pawl an si i Biaknak lei cawnpiaktu an si. Medo persian Miphun chung in science fimthiamnak le arfi zohthiam le Sii lei thiamnak a ngeimi an si.

Cheukhat nih arfi zohthiam hi Babylon miphun an si lai tiah an zumh ve. Zeicahtiah anmah cu Judah phungphai tuanbia kong he aa naih bikmi an si. BC 605-536 tiang ah Judah mi cu Babilon ram ah a thong sang in an um. Cu hna cu Judah miphun tangmi (remment) pawl an si. Sal ah an kalpi lio hna ah a kir ti lomi an si. Cuka ram ahcun miphun te nau a kir kho ti  lomi an um len ve. Cuka hmun ahcun, Daniel nih mang let khawhnak thiamnak zong an cawng len cang tiah an zumh. Cuka hmun cun Isarael ram ah Judah Siangpahrang a chuak tiah arfi ah an rak hmuh. Cun an hmuh lawng siloin an rak zulh. Amah belte hi hna hi arfi zothiam (Astrologer) men an si lo. Aruang cu Arfi a chuah an hmunh ah Judah Siangpahrang a chuak cang ti an hngalh khawh hi a si. Pathian nih Judah Siangpahrang a chuah cang tiah Arfi in langhnak a pek hna.

Hi bantuk theihnak le hngalh khawhnak hi Bible ah kan hmuh lengmang. Cahlun chungah Profet Isaiah zong nih BC 700 lio ah fapa pakhat pek kan si lai. Amin ah Immanuel a si lai ti kha a rak chim cang (Isaiah 9:6-). Cun Pharo ralkap nih Israel mi an dawi lio hna zong ahkhan Bawipa cu minmei in Ezip le Israel miphun karlak ah a dir. Cucaah Fharo ral kap nih fawi tein an phan kho hna lo. Ramcar chung an kal lio zongah chun ah minmei le zan ah mei ceu in lam a hruai hna. An hmaiah minmei a tian ahcun Israel miphun cu an riahnak hmun in an i thawh i an kawl ve. Minmei a dirnak paoh ah riakbuk an tuah i an riak ve. (Gen. 13:20-22).  Cu bantuk thil a cangmi cu Pathian lamhruainak a si. 

Cathar chan zong ah hi bantuk hi a um lengmang. Tarpa Simon kha Pathian nih thlarau in  Messiah khamtu na mit in na hmuh hlan lo na thi lai lo tiah a chim. Bawi Jesuh kha Mery nih a hrin i Tarpa Simon sin an ratpi tikah Semon nih naute Jesuh cu a hmuh le cangka in Pathian Fapa a si kha a hngalh cawlh. Cu bantuk thiamthiam in Jesuh chuah lai ah Mery nih fa a pawi kha Joseph a lungre a thei ngaingai. Cucaah Mery cu a ham cangmi a si nain bia leh than a duh. Asinain Pathian nih thlarau in a mang ah Mery nih a pawlmi fa kha minung fa siloin Pathian fa sinak kong kha a chimh. Cu tikah Joseph cu lungawtawm loin  Mery cu a thit. Cu bantuk theihnak cu Vawlei theihnak men an si lo. Pathian nih thlarau in theihternak a si. Cu bantuk theihnak cu zumtu mi kip nih kan herhmi a si. Pathian biathli kan theih lo ahcun kan tuah sualmi le kan zumh sualmi aa um lai. Sam catialtu pa nih (119:105)  ah “na bia cu ka ke cah meiinn a si. Ka lam caah ceunak a si”. Pathian bia kan theihnak nihcun kan tlamthlun ah meiinn bantuk le meiceu bantuk in lam a kan hruaitu a si lai. Cu bantuk cu a si. Arfi zohthiam mifim hna nih vawlei Siangpahrang a chuah lai an ti i an rak zulhmi hi an lam caah meiinn le ceunak bantuk cu a si. Hi bantuk hi vawlei fimnak in an hmuhmi arfi zohthiamnak  (Astrologer) men a si lo.

1969 ah Armstrong, America Scienctest cu thlapa cungah a kai. Thlapa cungah America alan (Flag) an tar i kan ram a si an ti. Kan hnu naite ahkhan Mars timi kyu pakhat  ah seh pakhat an chiah khawh. Thlapa hi rocet in ni thum le zan thum hrawng an kal ti a si. Asinain Mars kyu cu thlapa kainak roket hmangin ni 150 hrawng kal a si lai an ti. America Seince thiamsang pawl nih hmailei ahcun thlapa cungah mi kip kai khawh ding in kan tuah lai an ti. Cu bantuk cu Bawi Jesuh chuah lai nichuahlei mifim bantuk an si lo. Vawlei cawnnak in an thiammi hngalhtheihnak a si. An nih nichuahlei mifim hna cu arfi te nih lam a hruai hna. Vawilei arfi zoh thiam (Astrologer) pawl hi arfi an zulh, arfi nih lam a hruai hna ti a um lo. Cucaah arfi le thlapa zohthiamnak ahcun a khat ko lai nain Pathian biathli theihnak ahcun an i dang ko.

 Cu caah  nichuahlei mifim hna cu arfi zohthiam men an si lo. Cunglei pathian nih a hmuhtermi hna le a theihtermi hna theih/hngalhnak a ngeimi hna an si. A ngaingai ti ahcun Khualtlawngmi caah hngalh bal lomi minung zulh cu a har. Na zumh ngam lomi cu na zul ngam hna lai lo. Cu bantukin nichuahlei arfim zohthiam mifim pathum hna kha arfi chungah Judah Siangpahrang an hmuh fiang caah an rak zulh ngamnak a si. Arfi nih minung he pehtlaihnak a ngei. Cucaah zulh duhnak lungthin a pek hna. An hmuh i an zulh ah lawmhnak in an khat (Mtt. 2:10). Cucu Pathian lamhruainak a si. Thlarau chungah mifim a si cangmi hna cu an cungah Bawipa cu arfi bang in a ceu. Cu arfi te cu an chungah a um ahcun an hngalh lomi lam caan chung ah a hruai lai. Cu bantuk cu kanmah cio zong kan herh. Nifatin kan nunnak ah Pathian lamhruainak kan herh. Pathian lamhruainak kan cungah a um lo ahcun lungretheihnak lawngte a si ko lai. Vawlei kan nunnak hi man ngei lo ah kan caanter ko lai. Pathian lam hruainak ahcun mitcaw an um lo khua an hmuh kho dih.

Voikhat ah tarpa pakhat nih fapa pathum a ngeih hna ti a si. A fapa le cu bia kan hal hna lai i ka duhning in a tuah khomi cu ka ro nan co lai a ti hna ti a si. Bia a halmi hna cu kan in mileng khan chung ah thil man fawi bik khat lak in a chia khomi cu ka roco tu nan si lai a ti hna. Cu tikah pakhat pa nih um tetnak caah a thami thingthei phunkhat a tilmi kha a char hna i inn khat lak in a chiah ti a si. Pakhat pa nih facang kung (capawl) kha a lak hna i inn khat lak in a chiah hna ti a si. Pakhat pa nih phazawngdan pakhat kha a lak i innkhan  ah a van i innkhan te cu ceunak in a khat ti a si. Cu hna tuahsernak lak ah phazawngdan a vangmi pa kha a pa nih a cohlan piak ti a si. Zeicahtiah innkhan chungah hnawksak lo tein ceunak a hmuh tikah a duh khunnak cu a si. Cu bantuk in zumtu a simi nih kan thinlung chung ahhin zeihmanh a si lomi Pathian dawtnak a dawnkhamtu kan umter ding a si lo. Kan nunnak ah Pathian dawtnak meiceu tu nih kan nunlam a kan hruai dingtu a si.

Nichuahlei mifim hna hi Pathian nih lam a rak hruai hna i Judah ram lei panh in an ra nain a pawinak cu Jeruslem ah lam an pial sual hi a si. An lamcan saupi arfi te nih lam a rak hruai hna nain an phan laite ah an i palh sual. Jeruslem cu mizei thinlung paoh ah Pathian umnak khuapi ah ruah cio a si. Eg. Jesuh sunparnak he a lut lio zong Jeruslem a si. Asinain arfi cu Jeruslem ahsiloin Bethlehem khua tu ah a kalmi a si. Bethlehem khua cu Jeruslem in meng 8 hrawng a hlami a si. Cucaah mifim hna nih arfi kha zoh ti loin Jeruslem tu kha an zoh sual. Anmah ruahnak in an kal tikah an palh. Thinlung a tluknak paoh taksa zong a tlu. Cucaah nifa kan nunnak ah Thlarau hruainak kan herh. (Rom 8:14) “Pathian thlarau nih a hruaimi hna cu Pathian fale an si”.

Mifim hna cu kan tlau cang ti kha an hngalh. Cucaah arfi te kha an kawl than. Arfi kha an hmuh than tikah an ilawm tuk hringhran. Arfi nih a rak hngak ko hna kha an van a tha. Cu bantukin mi kip hi Pathian nih a vel in kan tlaunak cio ah a kan hngah ko. Arfi te nih cun lam a hruai hna i Bethlehem khua an phan. Lk.2:7 “Puan in an zual i an thlim. An caah riahnak khualbuk an ngei lo” a ti. Zei ruangah riahnak hmun cu an ngeih lo. Riahnak hmun an ngei lo timi hi vawlei hmun kha chim duhmi a si lai lo. Zeicahtiah amah Bawi Jesuh nih “Cenghnia nih kua a ngei. Vate nih buk a ngei. Mi fapa cu luchiahnak hmun hman a ngei lo” a ti. Cucaah hlaphuah thiam Sankey nih “Keimah lung chungah rung um ko, nang caah umnak hmun a um” a ti. Mah hi tuanbia men a si lo. Nangmah le keimah nun lam hruaitu ding ah a si. Biathlam 3:20 ahcun “ngaihmanh innka hram ah ka dir i ka kingh. Hohmanh ka aw a thei i innka a ka hunmi cu an sin ah rawl ka duh lai i anmah zong ka sin ah rawl an ei ve lai a ti.